Fena amaçlar için de kullanılmaya uygun olan “anason, haşhaş, kenevir” vb. bitkileri ekmenin, ticaretini yapmanın dinî hükmü nedir?
Yenilmesi, içilmesi yada kullanılması dinen caiz olan bir şeyi satmak da caizdir. Bu sebeple, , dinî açıdan bakıldığında, kendisi aslen haram olmayan ürünleri helal alanlarda kullanmak suretiyle üretmekte ve ticaretini yapmakta bir sakınca yoktur. Bu maddeler düzgüsel olarak, helal alanlarda iş meydana getiren şahıs yada kurumlara satılmış olduğu halde, alıcılar tarafınca gizlice ve dolaylı yoldan, haram işlerde kullanılsa bile bundan dolayı üreticinin bir sorumluluğu olmaz (Zeylaî, Tebyîn, VI, 28). Ancak direkt gayrimeşru maddelerin üretiminde kullanılmak suretiyle ve bunu bilerek ilgili kişilere bu ürünleri satmak, bir haramı yardımcı olmak ve yaymak anlamına geleceğinden bu şeklinde kazanç yollarından sakınmak gerekir (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, II, 51; İbn Rüşd el-Ced, el-Beyân ve’t-tahsîl, IX, 394-395; Şemsuddin İbn Kudâme, eş-Şerhu’l-kebîr, IV, 306). Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerim’de, “İyilikte ve takvada yardımlaşın, fakat günahta ve düşmanlıkta yardımlaşmayın.” (Mâide, 5/2) buyurmaktadır.
Öte taraftan herhangi bir mahsul, günlük kullanımda nerdeyse tamamen haram bir maddenin üretimi için kullanılmakta ise, bu ürünü üretmek ve ticaretini yapmak, büyük olasılıkla harama destek olacağından dinen sakıncalı olur. Uyuşturucu imalatına dönük olarak haşhaş ve benzeri ürünlerin üretimi ve satımı haramdır (Bkz. İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, X, 35; Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslâmî, VI, 166). Fakat ilaç imalatında kullanılmak suretiyle yetiştirilip satılmalarında sakınca yoktur. Söz mevzusu maddelerin ekiminde devlet tarafınca alınan bir karar ve konulmuş olan kotalar var ise bunlara riayet etmek gereklidir.
